Proeflezen
Proeflezen: korte samenvatting
Proeflezen houdt in het checken van een stuk tekst zoals een boek, artikel of proefschrift op fouten en het corrigeren van deze fouten vóór publicatie. Deze fouten kunnen schrijf- of spelfouten, grammaticale onjuistheden of verkeerde/ lelijke stilistische keuzes betreffen. Proeflezen vindt plaats door de auteur zelf of door een aangewezen proeflezer, waarbij de laatste optie de voorkeur geniet bij belangrijke teksten of professionele stukken.
Een proeflezer ofwel proofreader werkt op basis van eigen bevindingen, ervaring en expertise om een tekst zorgvuldig door te nemen. Fouten worden gemarkeerd of gecorrigeerd en de proeflezer zal waar nodig stilistische wijzigingen aanbrengen. De focus ligt doorgaans op het corrigeren van spelfouten, grammaticale fouten en frasering en minder op het editen van de inhoud zelf. Zodra een tekst door de proeflezer is gecorrigeerd en goedgekeurd, is de tekst meestal klaar voor publicatie of om ingeleverd te worden.
Proofreading: de details
Het belangrijkste doel van proeflezen is het opsporen en verbeteren van fouten in een tekst, zodat de definitieve versie zo prettig mogelijk leesbaar wordt. Proofreading gebeurt zowel bij teksten op papier als bij digitale stukken tekst en kan beschouwd worden als kwaliteitscheck en ‘opruimproces’. Hoewel de originele auteur vaak zelf het proeflezen kan uitvoeren, blijkt het vaak effectiever om het uit te besteden aan een ‘buitenstaander’ zoals een professionele corrector.
Een professionele proeflezer heeft een specialisme in proofreading en ontvangt betaling voor de service. Veel schrijvers maken gebruik van zo’n professionele corrector omdat deze bedreven is in het opmerken van fouten; vaak meer dan de auteur zelf. Wie een carrière als proeflezer ambieert, heeft vaak een diploma nodig in een relevant werkgebied zoals Nederlands, of dient een specifieke test als corrector met goed gevolg af te ronden.
De focus bij proeflezen ligt op het vinden van schrijf-en spelfouten en grammaticale missers. Correctors zoeken doorgaans naar een verkeerd gebruik van een apostrof, komma of punt. Ook rommelig of inconsequent gebruik van werkwoordstijden en basale spellingsregels krijgen de volle aandacht. Dit soort foutjes valt namelijk vaak niet op in een spellingchecker en heeft daarom een menselijke blik nodig.
Soms dient een proeflezer de tekst te checken aan de hand van een specifieke stijlgids. Deze stijlgidsen voor de tone-of-voice en afgesproken schrijfwijze van een tekst worden vaak intern binnen een bedrijf ontwikkeld. Er bestaan ook populaire algemene stijlgidsen, zoals die van Kramers of Gengo.
Proofreading methodes
Elke vorm van proeflezen houdt het identificeren en verbeteren van fouten in, maar er zijn een aantal verschillende manieren om dit uit te voeren.
De meeste methodes zijn van toepassing op zowel geprinte als online tekst:
• Traditioneel: hierbij vergelijkt de corrector regel voor regel twee teksten waarbij de tweede tekst een kopie van de eerste is. Bij deze vorm van editen draait het om het vinden van inconsistenties in de tweede tekst.
• Blind proeflezen – bij deze methode beoordeelt de corrector de tekst op zichzelf en markeert /corrigeert fouten of stilistische onhandigheden. Er is bij deze methode dus geen sprake van een vergelijkingstekst. Wel kan een officiële stijlgids behulpzaam zijn.
• Dubbellezen – bij deze bijzonder grondige manier van proeflezen worden twee correctors ingeschakeld. De eerste proeflezer checkt de tekst op fouten volgens het principe van blind proeflezen. De tweede corrector voert vervolgens hetzelfde proces nog een keer uit.
• Proefediten – deze methode wordt toegepast als klanten hulp nodig hebben die iets verder gaat dan het basale checken op fouten. Meestal is er bij proefediten ook sprake van het bewerken van een stuk tekst, waarbij soms zelfs de inhoud subtiel wordt aangepast. Voor deze diensten vragen proefeditors een hoger tarief. Bovendien krijgen ze iets meer vrijheid om woorden en zinnen te bewerken – in grotere mate dan alleen het corrigeren van foutjes.
Tips voor proeflezen
- Print de tekst altijd uit. Op fysiek papier laten fouten zich namelijk makkelijker traceren dan op een beeldscherm. Dit geldt vooral voor langere stukken zoals essays van studenten of proefschriften.
2. Altijd proeflezen op een rustige plek. Afleiding is funest voor de kwaliteit van proofreading, omdat verlies van focus leidt tot het scannen van de tekst in plaats van een nauwgezet onderzoek.
3. Zorg voor wat tijd tussen schrijven en proeflezen. Als je je eigen werk gaat corrigeren, laat je tekst dan altijd even liggen na het schrijven. Een paar uur wachten of zelfs een nachtje erover slapen helpt om makkelijker fouten op te merken.
4. Kijk uit naar algemene fouten. Sommige vergissingen komen vaker voor dan andere, maar vallen lastiger op als je er niet actief naar op zoek gaat. Denk bijvoorbeeld aan woorden zoals ‘jou’ en ‘jouw’, ‘er heen’ en ‘erheen’ of ‘effect’ en ‘affect’. Hoewel al deze woorden in de juiste context correct kunnen zijn, staan ze soms op de verkeerde plek en worden ze zelfs door proofreaders over het hoofd gezien.
5. Neem de tijd. Proeflezen is geen haastwerk, ruim er daarom ruim tijd voor in en neem de tekst zorgvuldig door. Maak ook gebruik van een (online) woordenboek om bij twijfel de spelling te checken. Een goede corrector gaat regel voor regel door een tekst heen en besteedt aandacht aan elk woord. Zodra je een verlies aan concentratie merkt, noteer dan waar je gebleven bent en neem even pauze.
Textbrokers proofreading diensten
Bij Textbroker zijn we ons ervan bewust dat zelfs de beste auteurs fouten (kunnen) maken en dat het lastig blijft om vergissingen in je eigen tekst waar te nemen.
Daarom bieden we een eigen proofreading dienst aan, zodat klanten teksten geleverd krijgen die al gecheckt en verbeterd zijn op het gebied van spelfouten en grammaticale imperfectie en direct gepubliceerd kunnen worden. Onze service is snel, gebruiksvriendelijk en vormt een grote hulp voor wie al het gedoe van het vinden van een externe proofreading dienst wil vermijden.
Nadat een opdracht is geaccepteerd, kan deze worden proefgelezen door een van de Textbroker auteurs die speciaal hiervoor zijn goedgekeurd. Al deze auteurs bezitten de hoogste ranking en hebben een test voor geavanceerden moeten afleggen. Teksten worden hiermee uitsluitend proefgelezen door auteurs met een uitstekende kennis van de Nederlandse spelling, grammatica en stilistische keuzes. De tarieven voor proeflezen worden berekend op basis van het aantal woorden.
Conclusie
Proeflezen is het proces waarbij een corrector een tekst doorneemt om fouten op te sporen en te corrigeren op het gebied van spelling, grammatica en stijl. Het doel is om teksten aan opdrachtgevers aan te leveren die klaar zijn voor publicatie of om ingeleverd te worden. Proofreading vormt een belangrijk onderdeel van tekstcreatie en brengt de algemene kwaliteit en leesbaarheid van een tekst op een hoger niveau. Het wordt vaak uitgevoerd door een professionele proeflezer.
Textbroker biedt een eigen service aan voor proeflezen. Hierbij worden teksten proefgelezen en gecorrigeerd door auteurs die een proofreading test voor gevorderden met goed gevolg hebben afgelegd.