Creatief schrijven
Creatief schrijven: een korte samenvatting
Creatief schrijven ofwel creative writing is elke vorm van schrijven die verder gaat dan het ‘droog’ overbrengen van informatie en houdt altijd een artistiek proces in. Voor de hand liggende voorbeelden zijn fictie (romans), korte verhalen, scenario’s en poëzie, hoewel ook non-fictie onder de noemer van creatief schrijven kan vallen.
Veelvoorkomende kenmerken en literaire technieken die je bij creatief schrijven tegenkomt zijn een verhalende structuur, karakterontwikkeling en dialoog in proza, en in poëzie een ritme en een rijmschema. Daarom wordt creatief schrijven soms gezien als een ambacht, dat aangeleerd kan worden door studenten.
Creative writing heeft zich ook ontwikkeld tot een heuse bedrijfstak, omdat veel vormen van creatief schrijven – zoals romans, verhalenbundels en poëzie – commerciële aantrekkingskracht hebben en voor ‘massaconsumptie’ worden gepubliceerd.
Creatief schrijven: samenvatting in details
Creatief schrijven houdt altijd in dat het om een originele ‘compositie’ gaat. Dit type schrijven onderscheidt zich van meer technische en professionele disciplines – zoals journalistiek en het schrijven van verslagen – doordat creative writing meestal gedachten en gevoelens uitdrukt en oproept.
De sleutel tot succes bij creatief schrijven is het creëren van fantasierijke personages, plots of verhaallijnen, het ontwikkelen van een unieke ‘stem’ of schrijfstijl en de creatieve uitdrukking van ideeën of emoties. Daarom wordt creatief schrijven ook wel ‘de kunst van het verzinnen’ genoemd.
Ook sommige journalistieke artikelen, die hoofdzakelijk over feiten gaan, kun je nog steeds als voorbeelden van creatief schrijven beschouwen. Vooral wanneer ze zich richten op elementen als storytelling en karakterontwikkeling. En als de informatie op een onderhoudende manier wordt gepresenteerd, die het ‘simpelweg schrijven van een verslag’ overstijgt.
Creatief schrijven is een vorm van zelfexpressie, die gewoonlijk bedoeld is om de lezers te vermaken en om een bepaalde emotionele reactie op te roepen. Het creëren van personages, settings en plots stelt creative writers ook in staat om ervaringen, ideeën, gedachten en gevoelens te verkennen die drastisch kunnen verschillen van hun eigen ervaringen.
In veel opzichten kun je creatief schrijven beschouwen als een vorm van schrijven die minder ‘drempels’ kent dan andere vormen van schrijven. Theoretisch gezien kan iedereen met het vermogen om te denken en te schrijven originele ideeën bedenken en deelnemen aan creatieve schrijfprocessen. Bovendien zijn er vrijwel geen starre ‘regels’, zeker niet in vergelijking met professionele schrijfdisciplines.
Creatief schrijven in de academische wereld
Ondanks het gebrek aan drempels voor creatief schrijven, beschouwen velen het nog steeds als een ambacht dat aan studenten in een academische omgeving kan worden onderwezen. Gezien het aantal gevestigde literaire technieken, stijlfiguren, plotwendingen en genres heeft dit standpunt zeker zijn waarde.
In de academische wereld wordt creatief schrijven al zeker sinds de 19e eeuw onderwezen. In veel gevallen wordt creative writing al aan kinderen onderwezen op de lagere en middelbare school. Studenten hebben vervolgens de mogelijkheid om deze studie voort te zetten aan een hogeschool of universiteit.
In de Nederlandstalige wereld is creatief schrijven meestal verbonden met een faculteit Nederlandse Taal en Cultuur. De lessen Nederlands hebben echter eerder betrekking op het bestuderen van Nederlandse literaire vormen dan op de creatie ervan. Daarom betogen sommigen dat creatief schrijven een aparte discipline zou moeten zijn.
Het voornaamste doel van het onderwijs in creatief schrijven in een academische omgeving is om zelfexpressie makkelijker te maken. Hiervoor krijgen studenten literaire tools aangereikt die ze in hun eigen werk kunnen gebruiken. In de cursussen kunnen technieken als metaforen, vergelijkingen en jambische pentameters worden behandeld, en er wordt gekeken naar gevestigde genres en plottechnieken.
Andere onderwerpen die aan bod komen zijn technieken om ideeën te genereren, methoden om een ‘writer’s block’ te omzeilen en redactietechnieken om de algehele kwaliteit van het geschrevene te verbeteren. Bovendien moeten studenten bij de meeste academische cursussen Creatief Schrijven hun eigen werk indienen ter evaluatie.
Creatieve stukken gaan over zelfexpressie en schrijvers hebben de vrijheid om zich los te maken van conventies. Daarom blijft het onderwijzen van creative writing enigszins controversieel. Zelfs ondanks het enorme aanbod aan cursussen in academische instellingen, beweren velen dat je creativiteit niet echt kunt onderwijzen of bestuderen.
De meeste academische cursussen vereisen dat studenten hun eigen creatieve werk voorleggen, zodat het kan worden beoordeeld en van een cijfer kan worden voorzien. Toch beweren sommigen dat álle creatieve schrijven zijn verdiensten heeft. Daarom is het genieten van creative writing subjectief – net als bij andere kunstvormen -, waardoor het mogelijk ongeschikt is voor ‘objectieve’ evaluatie.
Soorten creatief schrijven
Er zijn veel verschillende soorten creative writing en auteurs gebruiken een breed scala aan verschillende methoden om hun ideeën te uiten. Creatieve schrijvers kunnen hun werk laten uitgeven door een traditionele uitgeverij, het zelf uitgeven in fysieke vorm of publiceren op digitale platforms.
Veelvoorkomende vormen van creatief schrijven zijn:
Traditionele fictie – Deze vorm kun je omschrijven als een verhaal dat voortkomt uit de verbeelding van de schrijver en kan romans, korte verhalen, novellen, toneelstukken en verhalende poëzie omvatten. Hoewel fictie onderzoek kan vereisen en feitelijke informatie kan bevatten, is het in de eerste plaats bedoeld om creatief te zijn. Fictie omvat meestal een plot, personages, een setting, dialoog en thema’s. Omdat het een creatieve vorm van schrijven betreft, daagt fictie de lezer uit tot het opzijzetten van ongeloof.
Poëzie – Een vorm van literatuur die ritmisch is opgebouwd en waarbij vaak gebruik wordt gemaakt van technieken als rijm, alliteratie en meter om betekenis te creëren. Er zijn veel verschillende soorten poëzie, waaronder verhalende poëzie, dramatische poëzie, satirische poëzie, lyrische poëzie en epische poëzie.
Dagboeken schrijven – Dagboeken en memoires, al dan niet gepubliceerd, kunnen we zeker beschouwen als creatief schrijven. Dat komt omdat ze een vorm van zelfexpressie zijn, waarbij de schrijver gedachten, ideeën en emoties deelt, eerder dan gewoon informatie door te geven. Sommige dagboeken zijn ook een vorm van fictie, geschreven vanuit het gezichtspunt van een verzonnen personage. In veel gevallen kan een persoonlijk blog ook als een dagboek worden beschouwd.
Toneelstukken en scripts – Deze vorm van creative writing vertoont vaak overeenkomsten met traditionele fictie en wordt gecreëerd met de bedoeling dat het werk wordt opgevoerd voor een publiek. De kunst van het scriptschrijven voor televisieprogramma’s, films, games en andere vormen van massamedia wordt meestal aangeduid als scenarioschrijven.
Het schrijven van scripts voor toneelstukken, theaterproducties en andere podiumvoorstellingen wordt doorgaans toneelschrijven genoemd.
Conclusie
Uiteindelijk kan elk geschreven stuk waar een creatief proces achter zit als creatief schrijven worden aangemerkt. Dit betekent dat zowel fictie als non-fictie onder deze noemer kunnen vallen. De kenmerken van creatief schrijven zijn het gebruik van verbeeldingskracht en de uitdrukking van gedachten, gevoelens en ideeën, eerder dan zuivere informatie en feiten. Tot creatief schrijven behoren proza, poëzie, scenario’s en dagboeken.
Hoewel het onderwerp op scholen en universiteiten over de hele wereld wordt onderwezen, is de status van creatief schrijven als academisch vak enigszins omstreden. Er bestaan vele literaire technieken, genres en stijlfiguren, die kunnen worden aangeleerd en kunnen dienen als bronnen voor zelfexpressie.
Toch stellen velen, die waarde hechten aan het ontbreken van drempels en aan de vrijheid om zich los te maken van conventie, dat creatief schrijven niet formeel kan en mag worden onderwezen.